Bystra i jej historia

Wieś Bystra w Polsce położona jest w Beskidach, w województwie śląskim, w powiecie bielskim, w gminie Wilkowice, nad Białą. Dawniej dwie odrębne wsie – Bystra Śląska ( niemiecka Bistrai ) i Bystra Krakowska, połączone administracyjnie od 1956 r. z równoczesną zmianą nazwy na Bystra.

Pierwsze wzmianki o niej pochodzą z 1570 roku. W tym właśnie roku Bystra została zakupiona wraz z tartakiem i lasem w Mikuszowicach przez szybko bogacące się wówczas Bielsko. Wg słownika ( „Słownik geograficzny Królestwa Polskiego” 1800 – 1902 ) była to wieś należąca do Galicji, powiatu bialskiego, licząca 586 mieszkańców. Wieś należała do parafii w Wilkowicach, posiadała młyn amerykański, a obszar dworski należał do majoratu arcyksięcia Albrechta.

Obie miejscowości rozwijały się równolegle, rozdzielone jednak nurtem rzeki Białki, stanowiącej przez kilka wieków granicę państwową: Bystra Śląska na Śląsku Cieszyńskim ( do 1572 r. w Księstwie Cieszyńskim, później w bielskim państwie stanowym i Księstwie Bielskim od 1752 r. ), natomiast Bystra Krakowska – w ramach żywiecczyzny, należącej do Rzeczypospolitej ( w okresie rozbiorów – do Galicji ).

W 1898 r. dr Ludwik Jekeles założył tu sanatorium, gdzie przybywali mieszczanie i kuracjusze z Bielska. Przed rokiem 1939 oraz w latach 1945-1954 gmina Bystra Śląska należała do powiatu bielskiego. Łagodny i zdrowy klimat oraz wspaniałe lasy spowodowały, że Bystra pod koniec XIX wieku stała się miejscowością wypoczynkowo-letniskową.

Nazwa miejscowości wywodzi się z charakteru górskiej rzeki Białki, wypływającej ze stoku Klimczoka na wysokości 900 m n.p.m. Bystra Śląska powstała jako osada drwali, w 1570 roku sprzedana została przez księcia cieszyńskiego wraz z Mikuszowicami Śląskimi i Kozim Lasem magistratowi Bielska. Do XIX w. była własnością miejską (w późniejszym czasie gminą miejską) zasiedloną w znacznej części kolonistami niemieckimi (zwana też była z tego powodu „Bystrą Niemiecką”). Natomiast Bystra Krakowska powstała nieco wcześniej, prawdopodobnie na przełomie XV i XVI wieku, a założona została przez panów żywieckich – Komorowskich. Wchodziła podobnie jak Wilkowice w skład klucza dóbr łodygowickich.

Rzeka Białka stanowiła naturalną granicę pomiędzy Śląskiem a Małopolską, a wcześniej w latach 1457-1472 także granicę państwową pomiędzy Polską a Czechami i Austrią. Istnienie tej granicy spowodowało, że ukształtowały się dwie odrębne osady: lewobrzeżna Bystra Śląska i prawobrzeżna Bystra Krakowska. Taki podział zachował się do czasów współczesnych, rzeka dzieliła wieś jeszcze w 1955 r. na dwa oddzielne sołectwa – Bystrą Śląską i Bystrą Krakowską, należące do dwóch odrębnych regionów kraju Śląska i Małopolski. W 1956 r. oba sołectwa zostały objęte administracyjnie w jedną Gromadzką Radę Narodową w Bystrej. Od 1973 r. Bystra należy administracyjnie do gminy Wilkowice. Obecnie Bystra jest podmiejską miejscowością wypoczynkową, turystyczną i uzdrowiskową.

Posiada kilka ośrodków wczasowych: Dom Wczasowy i Hotel „Magnus”, Dom Wczasowy i Hotel „Sadyba” z krytymi basenami, „Ski Park” z całorocznym stokiem narciarskim. Liczne placówki handlowe zapewniają dobre zaopatrzenie. W Bystrej mamy restaurację „Bystrzanka”, „Oberża Podkowa”, „Zajazd pod Źródłem”, bar „Jama”, cukiernię „Ambrozja”, pizzerię „Hawa”, sklepy spożywcze, mięsne, przemysłowe, pawilon handlowy „Rywal”, sklep wielobranżowy „Eurosklep”, apteki, przedszkole, szkołę podstawową, gimnazjum, pocztę, bank spółdzielczy, dwa kościoły. Wieś posiada lokalny wodociąg, sieć gazową, sieć kanalizacyjną oraz sieć dostępu do internetu dreamweb.pl która została zbudowana w roku 1996 jako pierwsza sieć komputerowa w Polsce z użyciem technologi LAN na tak dużej powierzchni.

Bystra to ośrodek gospodarczy, w którym funkcjonują firmy usługowe i rzemieślnicze. Najbardziej znana jest Spółdzielnia „Bystrzanka”, producent wody mineralnej o tej samej nazwie. Działalność społeczną prowadzą organizacje samorządowe: Rada Sołecka, Ochotnicza Straż Pożarna, Towarzystwo Przyjaciół Bystrej, Koło Gospodyń Wiejskich i Ludowy Klub Sportowy „LKS Klimczok”.